آسیب حاد کلیوی (Acute kidney injury - AKI) به کاهش ناگهانی عملکرد کلیه در طی ۴۸ ساعت اطلاق می‌شود. اگرچه تعاریف مختلفی وجود دارد، یک معیار پرکاربرد افزایش کراتینین سرم (Cr) به میزان ≥ ۰.۳ میلی‌گرم در دسی‌لیتر طی ۴۸ ساعت یا افزایش کراتینین سرم به ≥ ۱.۵ برابر مقدار پایه (که فرض یا مشخص شده در طی ۷ روز گذشته اتفاق افتاده است) یا کاهش حجم ادرار به < ۰.۵ میلی‌لیتر به ازای کیلوگرم وزن بدن در ساعت برای ۶ ساعت می‌باشد.
طبقه‌بندی شدت AKI
شدت AKI می‌تواند با استفاده از معیارهای RIFLE (خطر، آسیب، نارسایی، از دست دادن عملکرد کلیه و بیماری کلیوی مرحله پایانی) طبقه‌بندی شود. "خطر" به عنوان افزایش کراتینین سرم به ۱.۵ برابر مقدار پایه یا کاهش نرخ فیلتراسیون گلومرولی (GFR) بیش از ۲۵٪ یا حجم ادرار < ۰.۵ میلی‌لیتر به ازای کیلوگرم در ساعت برای ۶ ساعت طبقه‌بندی می‌شود. "آسیب" به عنوان افزایش کراتینین سرم به ۲ برابر مقدار پایه یا کاهش GFR بیش از ۵۰٪ یا حجم ادرار < ۰.۵ میلی‌لیتر به ازای کیلوگرم در ساعت برای ۱۲ ساعت طبقه‌بندی می‌شود. "نارسایی" به عنوان افزایش کراتینین سرم به ۳ برابر مقدار پایه یا کاهش GFR بیش از ۷۵٪ یا کراتینین سرم ≥ ۴ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و حجم ادرار < ۰.۳ میلی‌لیتر به ازای کیلوگرم در ساعت، که به عنوان الیگوری طبقه‌بندی می‌شود، طبقه‌بندی می‌شود. "از دست دادن" به عنوان نارسایی حاد مداوم کلیوی و معادل از دست دادن کامل عملکرد کلیه بیش از ۴ هفته توصیف می‌شود و به عنوان بیماری کلیوی مرحله پایانی زمانی که بیش از ۳ ماه ادامه یابد، طبقه‌بندی می‌شود.
ویژگی‌های AKI
AKI با کاهش نرخ فیلتراسیون گلومرولی و احتباس نیتروژن اوره خون (BUN)، کراتینین و دیگر مواد زائد متابولیکی که معمولاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند، مشخص می‌شود. این وضعیت معمولاً اگر سریع تشخیص داده و به‌طور مناسب مدیریت شود، قابل برگشت است. بیماران ممکن است به علت اتیولوژی زمینه‌ای AKI بیمار به نظر برسند، اما ممکن است بدون علامت یا دارای علائم غیراختصاصی باشند. علائم ممکن است شامل الیگوری، تغییر در وضعیت ذهنی، ضعف، بی‌اشتهایی، درد پهلو یا شکم، رنگ‌پریدگی، خارش و تهوع باشد. عوارض تهدیدکننده حیات شامل هیپرکالمی، اسیدوز متابولیک شدید، اضافه‌بار مایعات و اورمی می‌باشد.
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی خوب است، اگرچه به‌شدت به اتیولوژی وابسته است، و اکثر بیماران بهبودی کافی در عملکرد کلیه پیدا می‌کنند.
اتیولوژی
اتیولوژی بسیار متنوع است. شرایط می‌توانند به اتیولوژی‌های قبل کلیوی، داخل کلیوی و بعد کلیوی تقسیم شوند:
- اتیولوژی‌های قبل کلیوی شامل شرایطی هستند که باعث کاهش جریان خون کلیوی می‌شوند مانند سپسیس، پانکراتیت، نارسایی احتقانی قلب، آنافیلاکسی، هیپوولمی، سیروز و مواجهه با نفروتوکسین‌ها. ممکن است به نکروز حاد لوله‌ای پیشرفت کند.
- شرایط داخل کلیوی آنهایی هستند که بر پارانشیم یا عروق کلیوی تأثیر می‌گذارند مانند فشارخون بدخیم، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، عفونت ویروسی کلیوی، سارکوئیدوز و لوسمی.
- شرایط بعد کلیوی آنهایی هستند که باعث انسداد کلیوی می‌شوند مانند نفروتیازی، تومورها، تنگی‌ها و تروما.
بیماران با AKI ممکن است در معرض خطر افزایش‌یافته برای عوارض قلبی‌عروقی کوتاه‌مدت و بلندمدت، از جمله نارسایی قلبی و ادم ریوی باشند. تعاملات بین بیماری‌های کلیوی و قلبی به‌عنوان سندرم‌های کاردیورنال طبقه‌بندی می‌شوند.
آسیب کلیوی که در طی روزها پس از تجویز وریدی مواد حاجب یددار رخ می‌دهد، به عنوان آسیب حاد کلیوی مرتبط با مواد حاجب شناخته می‌شود.
بسیاری از داروها نیز به‌عنوان علل AKI شناخته شده‌اند. به داده‌های واکنش دارویی زیر مراجعه کنید.